پایان جنگ ایران و عراق از طریق پذیرش قطعنامه 598 و ابهام درباره نحوه خاتمه جنگ فرسایشی اوکراین و جنگ غزه، موجب طرح این پرسش شده است که؛ سرنوشت جنگ، با جنگ تعیین می‌شود یا با سیاست؟ پرسش از نسبت جنگ با سیاست، یک پرسش کلاسیک و پایدار است که بر مبنای نظریه کلاوزویتس شکل گرفت است. به این معنا که سیاست، جنگِ بدون خون‌ریزی است و جنگ، سیاستِ توام با خون ریزی است. در هسته مرکزی نظریه کلاوزویتس این مفهوم قرار دارد که جنگ، بماهو جنگ معنا ندارد. جنگ بعنوان ابزار قدرت، با هدف کشتار و تخریب، برای تأمین اهداف سیاسی، از طریق پیروزی نظامی، صورت می‌گیرد ...

یادداشت حاضر را در پاسخ به پرسش مندرج در عنوان بحث و بر اساس مشاهدات و مطالعه آنچه در فضای رسانه‌ای منتشر شده است، نوشته و در این زمینه، دسترسی مستقیم و کامل به بررسی‌های موجود در نظام کارشناسی و تصمیم‌گیری کشور نداشته ام.

تا قبل از حمله روسیه به اوکراین که از آن تحت عنوان «عملیات ویژه نظامی» نام برده شد، در هیچ یک از رسانه‌ها و نشریات و در اظهارات مقامات رسمی، افراد دانشگاهی و اعضای مراکز مطالعاتی کشور، اظهارنظری مبنی بر «احتمال حمله روسیه» به اوکراین مشاهده نشد. حداقل می‌توان تأکید کرد که نظریه غالب در ایران، باور به «عدم وقوع جنگ» بود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت ایران در مورد وقوع جنگ در اوکراین غافلگیر شد. بر همین اساس در ادامه، علت غافلگیری در برابر وقوع جنگ بررسی خواهد شد ...

اشاره

در بخش اول ضرورت تحول در رویکرد و روش مطالعه جنگ ایران و عراق، با تاکید بر موضوعات سه‌گانه پیشنهاد شد. یادداشت حاضر در همین چارچوب، با تأکید بر جنگ در اوکراین نوشته شده است. پیگیری و تحقق پیشنهادات سه گانه در بخش اول، می تواند فهم از تجربه جنگ با عراق را فراتر از زمان گذشته و مفهوم دفاع مقدس، با نظر به آینده و پاسخ به نیازهای پیش رو در کانون توجه قرار بدهد. از این طریق نظام مفهومی حاکم بر روش توصیف و تحلیل تاریخی- دفاعی از جنگ با عراق، به روش بررسی راهبردی، بر محور مفهوم جنگ بعنوان یک امر استراتژیک و متعلق به آینده، تغییر خواهد کرد. در صورت بی توجهی به این مسئله، تجربه جنگ با عراق در تاریخ و زمان گذشته محصور و مخاطبین آن با تغییر نسل، محدود خواهند شد ...