هم اکنون برخی از رخدادهای سیاسی- نظامی در زمان جنگ با عراق، دستمایه مطالعه و مستندسازی تصویری و مکتوب قرار گرفته است که از نظر روش شناختی نیاز به تأمل دارد. با پخش مستند «شبیخون» از شبکه سوم سیما در هفته جنگ، در برابر این پرسش قرار گرفتم که: وقایع تاریخی در 42 سال قبل را چرا و چگونه باید مورد بررسی قرار داد؟ چنانکه در پرسش یادشده قابل مشاهده است، ضرورت توجه و پرداختن به رخدادهای تاریخی محل مناقشه نیست، به این مفهوم که به چه دلیل باید به وقایع چهار دهه پیش پرداخت، بلکه پرسش درباره روش پردازش است. به این معنا که کدام یک از رخدادهای تاریخی را با چه روشی باید بررسی و در معرض مشاهده نسل کنونی و آینده قرار داد؟

طرح این پرسش از دو جهت اهمیت دارد: نخست با نظر به اهمیت وقایع تاریخی و شناسایی آن است. دیگر اینکه چه وجهی از رخدادهای تاریخی باید حفظ و مورد شناسایی مخاطبین قرار گیرد؟ ملاحظات یادشده در واقع محل تلاقی اهمیت وقایع تاریخی با ضرورت شناخت و نیاز مخاطبین را صورت بندی و آشکار می کند.

با این مقدمه، برنامه مستند شبیخون دو بخش بود. بخش اول شامل جزئیات عملیات شبیخون به فرماندهی «شهید غیور اصلی» که در ادبیات تاریخ جنگ، این عملیات به نام آن شهید مورد شناسایی قرار گرفته است. بخش دوم که در چند عبارت کوتاه از زبان سردار غلامپور و مرحوم سردار صیاف زاده بیان شده و بر پیامدهای عملیات تمرکز داشت. در این اظهارات کوتاه، برای تصریح بر اهمیت عملیات تأکید شده است: «عملیات شهید غیور اصلی از سقوط اهواز جلوگیری کرد و موجب تغییر در سرنوشت جنگ شد.» با فرض پذیرش این نتیجه گیری در مورد پیامدهای یک واقع تاریخی، در پاسخ، به پرسش طرح شده در ابتدای این یادداشت می توان تأکید کرد؛ پیامدهای وقایع تاریخی بر چگونگی جزئیات وقوع آن پس از گذشت 42 سال تقدم دارد و باید راهنمای انتخاب موضوعات تاریخی و روش پردازش آن قرار می گرفت.

با این نتیجه گیری، چگونگی پردازش عملیات شبیخون باید به این شکل صورت می‌گرفت که به جای تشریح جزئیات تاریخی و عملیاتی از سوی افراد، می بایست با نظر به پیامدهای عملیات شهید غیور اصلی در حفظ اهواز، شرایط عملیات و وضعیت کلی جنگ ترسیم می شد. در این صورت نه تنها یک واقعیت تاریخی به شکل مناسبی تبیین و در جایگاه خود قرار می‌گرفت، بلکه جزئیات نیز برای تکمیل اهمیت راهبردی و تاریخی عملیات مورد استفاده قرار می گرفت. در نتیجه مخاطبین نیز جایگاه این واقعه تاریخی را که نتایج راهبردی داشت، به شکل بهتری ادراک می کردند و نسبت گذشته با اکنون و آینده روشن می شد.